حیوانات در هندوییزم و اسلام (رویکرد حامیانه و نمادگرایانه)

این پژوهش، مختص بررسی جایگاه حیوانات در دو دین هندو و اسلام است. ضرروت چنین تحقیقی از آن رو احساس می شود که بحث محیط زیست و حمایت از گونه های جانوری، مورد توجه جوامع امروزی است. این تحقیق در چهار بخش اساسی تدوین شده است. در فصل اول به کلیاتی درباره چگونگی آفرینش حیوانات و زندگی پس از مرگ آنان پرداخته ایم. به این منظور متون مقدس هر دو دین و برخی متون جانبی دیگر را بررسی کرده ایم. نتیجه فصل اول این است که حیوانات، جدای از انسان دارای تشخص هستند و مبدأ و مقصد آفرینش آنان و همچنین هدف آفرینش شان معین و مشخص است. در فصل دوم رویکرد حامیانه دو دین بررسی شده است، یعنی به مسأله حقوق و احکام حیوانات در هر دو دین پرداخته ایم و مسأله قربانی و اسطوره توفان را از منظر حامیانه بررسی کرده ایم. اصل اهینسا در هندوییزم و نیکی به حیوانات در اسلام، بسیار به هم نزدیکند و هر دو دین، با تفاوت هایی جزیی، برای حیوانات حقوقی قائل شده اند که شایان توجه است. مسأله قربانی را می توان این گونه توجیه کرد که مومنان هر دو دین، هم باید حقوق و احکام حیوانات را مرعی بدارند و هم آداب قربانی خویش را انجام دهند تا فردی با ایمان به شمار روند. داستان توفان در هندوییزم نمادی از نجات زمین است و در اسلام نمادی از اهمیت نجات جان حیوانات، گرچه که همه حیوانات بر کشتی نوح سوار نمی شوند اما مهم است که یک جفت از حیوانات نجات می یابند. در فصل سوم هم کاربرد حقیقی نام حیوانات در متون مقدس هر دو دین بررسی شده است و هم کاربرد نمادین آن. نام حیواناتی که در متون مقدس هندوییزم و در قرآن آمده است برای مردم آشنا و کاربردی است. حیوانات در هندوییزم مقدسند و جزو خدایانند و در اسلام، حیوانات نمادینند و از آیات الهی به شمار می روند. نتیجه بحث ما این است که حیوانات جدای از انسان، دارای تشخص، مبدأ و مقصد، هدف، فهم و شعور و پاداش و عقاب اخرویند و همچنین هر دو دین، به سبب احکامی که درباره حیوانات دارند، می توانند که از حیوانات حمایت کنند.